Już od dłuższego czasu opowiadam Ci, że metodą na rejestracje opisowej marki jest wykazanie tzw. wtórnej zdolności odróżniającej oznaczenia. Aby zarejestrować opisowy znak towarowy słowny musisz wykazać przed urzędem, że właśnie z Twoją marką konsumenci kojarzą tę opisową nazwę. Nie ma na to lepszego dowodu niż badanie rozpoznawalności marki (oczywiście z odpowiednio wysokim wskazaniem).
Badania rozpoznawalności marki pomogą Ci nie tylko zarejestrować opisową markę, ale również wykazać renomę w postępowaniu przed urzędem lub sądem.
Sęk tkwi w tym, aby takie badania były przeprowadzone prawidłowo. Czyli jak? Tego dowiesz się z dzisiejszego artykułu.
Po pierwsze – wiarygodny instytut badawczy
Badanie rozpoznawalności marki powinien zrobić niezależny podmiot. Jego wielkość, ekspertyza i doświadczenie wpływa na ocenę wiarygodności wyników badań. Dobrze, jeśli w raporcie z badania znajdzie się też strona o instytucji wykonującej badania, z uwzględnieniem właśnie tych elementów.
Oczywiście badania mogą być wykonane na Twoje zlecenie. Najlepiej jednak jeśli Twoja marka pojawi się w zestawieniu przeprowadzanym z inicjatywy innych osób. To częściej zdarza się w przypadku renomy marki. Takie badani to np. „Raport e-commerce w Polsce” przeprowadzony przez IAB Polska, Polskie Badania Internetu i GEMIUS. Na stronie 22 badania z 2022 r. znajdziesz wynik spontanicznej znajomości marek w e-handlu.
Po drugie – odpowiedni termin badania
Okres przeprowadzonego badania rozpoznawalności marki jest ważny z punktu widzenia jej rejestracji jako znak towarowy. Badania powinny być aktualne na dzień zgłoszenia znaku towarowego[1]. To dla tej daty musimy wykazać rozpoznawalność marki. W praktyce najlepiej jeśli badanie wykonano na kilka tygodni przed zgłoszeniem znaku.
Zdarza się jednak, że potrzeba zaistnieje dopiero wtedy, kiedy np. Urząd Patentowy RPUrząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej More zakwestionuje zdolność odróżniającą Twojego znaku. Wówczas badania należy przeprowadzić jak najszybciej. Wskazujemy wtedy urzędowi, że wysoka rozpoznawalność marki to nie coś, co buduje się przez jedną noc. Jeśli badania z daty nawet 3 miesiące po zgłoszeniu znaku pokazują spontaniczną rozpoznawalność marki na poziomie 60/70% to jasne, że ta rozpoznawalność bydowano przez lata i musiała równie wysoka w dniu zgłoszenia znaku.
W praktyce, w jednej ze spraw zespół kancelarii Fert Jakubiak Wróblewski rzecznicy patentowi wykazał wtórną zdolność odróżniającą i doprowadził do rejestracji znaku towarowego, wykorzystując badania rozpoznawalności marki, które były wykonane 10 miesięcy po zgłoszeniu znaku.
Podobnie jeśli chodzi o wykazanie renomy znaku towarowego. Należy ją wykazać na dzień zgłoszenia znaku spornego.
Po trzecie – właściwa grupa badawcza
Grupa badawcza musi odpowiadać kręgowi odbiorców Twojego znaku, który zależy od towarów i usług dla jakich zgłaszasz znak. Pod uwagę w doborze grupy bierzemy m.in.:
Jeśłi zgłaszasz swoją markę dla towarów lub usług, które trafiają do ogółu społeczeństwa Polski, grupa musi według tych kategorii odpowiadać społeczeństwu Polski. Ma być to mini wersja polskiego społeczeństwa. Tylko wtedy badanie przeprowadzisz na reprezentatywnej grupie. Ważne, aby dobrać ją losowo[2].
Drugi czynnik przy doborze właściwej grupy badawczej to ilość respondentów. Grupa pomiędzy 1000 a 2000 respondentów jest prawidłowa dla ogółu społeczeństwa. Jeśli zaś Twoje towary i usługi są skierowane do specjalistów, respondentów może być nawet mniej.
W raporcie z badania trzeba zawrzeć informacje o grupie na jakiej wykonano badania. Zarówno jaką metodę zastosowano do doboru grupy, jak i dane statystyczne zawierające informacje o poszczególnych kategoriach respondentów. Dobrze, jeśli w raporcie od razu znajdzie się informacja czy grupa była reprezentatywna i czy odzwierciedla krąg odbiorców marki.
Po czwarte – właściwa metoda badania i odpowiednio zadane pytania
Badania można przeprowadzić w różny sposób:
- Bezpośrednio np. ankieta na ulicy;
- Telefonicznie;
- Internetowo.
Nie ma najlepszej metody badania. Najważniejsze, aby stworzyć takie warunki badania, które zagwarantują ich wiarygodność. W raporcie badania musi znaleźć się opis sposobu jego przeprowadzenia.
Metoda musi zapewnić:
- Losowość doboru grupy badawczej, jednak z uwzględnieniem odwzorowania właściwego kręgu odbiorów Twoich produktów czy usług. Dlatego w ankiecie muszą znaleźć się pytania dot. płci, wieku, miejsca zamieszkania czy wykształcenia;
- Możliwość przedstawienia respondentom przedmiotu badania, czyli Twojego znaku bądź opakowania Twojego produktu;
- Spontaniczność odpowiedzi. Ważne, aby respondent nie miał za dużo czasu, by np. sprawdzić informacje w Internecie;
- Identyfikacji respondenta. Trzeba zapewnić, że dana osoba wzięła udział w badaniu tylko raz i nie mogła zmienić wcześniej zaznaczonych odpowiedzi.
Równie ważny jest sposób zadawania pytań. Pytania przede wszystkim nie mogą sugerować odpowiedzi. Każde pytanie powinno dotyczyć tylko jednej kwestii. Im prostsze i jaśniejsze pytania – tym lepiej. Lepiej stosować pytania otwarte, bądź takie, które nie zawierają podpowiedzi.
W raporcie oprócz wyników badania powinny znaleźć się same pytania i to w jaki sposób zostały zadane. Należy wykazać wszystkie odpowiedzi wskazane w kwestionariuszu, jak również wszystkie zadane pytania.
Raport z badania – jak go ocenić?
Jeśli na stole masz już wyniki badań rozpoznawalności Twojej marki pora go ocenić. W sytuacji, kiedy badania zostaną uznane za wiarygodne trzeba zastanowić się, czy rzeczywiście wykazały wtórną zdolność odróżniającą, bądź renomę znaku.
Nie ma konkretnej wartości %, która byłaby wystarczająca. Twoja marka musi być rozpoznawalna przez znaczną część kręgu odbiorców. Co to znaczy? W jednej branży będzie to 40%, w innej 70%. Ocena zależy od tego w jakiej branży działasz. Im bardziej rozdrobniona, tym wyniki mogą być niższe.
Jednocześnie nie można skupiać się tylko na wyniku „pozytywnym”. Jeśli 40% respondentów wskaże, że kojarzy dane opisowe słowo z Twoją firmą, a jednocześnie drugie 40% jednoznacznie wskaże na inną – taki wynik nie pozwoli na uznanie wtórnej zdolności odróżniającej.
Wtórna zdolność odróżniająca – inne dowody
Oczywiście wykazanie wtórnej zdolności odróżniającej, czy renomy marki, to nie tylko badania rynku. Do akt sprawy składamy również dowody świadczące o nakładach na reklamę, sprawozdania finansowe, dokumenty potwierdzające miejsca w rankingach i konkursach czy zrzuty ekranu z mediów społecznościowych potwierdzające wysokie zaangażowanie Twoich odbiorców. Jednak dobrze przeprowadzone badania, dające wysoki wynik, zwłaszcza spontanicznej rozpoznawalności marki, często przechylają szalę na Twoją korzyść.
Na koniec polecam Ci lekturę Wspólnej praktyki EUIPOUrząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej More i urzędów krajowych dot. dowodów w postępowaniu odwoławczym w sprawach dotyczących znaku towarowego: składania, struktury i przedstawiania dowodów oraz postępowania z dowodami poufnymi. Znajdziesz tam m. in. listę kontrolną do oceny treści i standardu badania. Sprawdź stronę numer 44.
[1] Wyrok SUE z 2 lipca 2006 r., w sprawie T-277/04, VITACOAT, EU:T:2006:202, pkt 38;
[2] Wyrok SUE z 29 stycznia 2013 r., w sprawie T-25/11, Cortadora de cerámica, EU:T:2013:40, pkt 88;
Zdjęcie: Алекс Арцибашев z Unsplash
* Artykuł powstał w latach 2021-2024 podczas mojej współpracy jako radczyni prawna w kancelarii Fert Jakubiak Wróblewski rzecznicy patentowi.
Zostaw komentarz